نقطه ریزش یا Pour Point به عنوان یکی از مشخصه های حیاتی در شیمی و صنایع نفت و گاز به حساب می آید. این مفهوم ارتباط مستقیمی با خواص سیالات نفتی دارد و به میزانی اشاره دارد که چه زمانی یک سیال نفتی تبدیل به جامد می شود.
وقتی در دماهای پایین، سیال نفتی دچار سرد شدن می شود، ذرات جامد درون آن شروع به تشکیل می دهند. این فرایند موجب تشدید ویسکوزیته سیال و مانع جریان آسان آن می شود. نقطه ریزش هنگامی اتفاق می افتد که ویسکوزیته سیال به حدی افزایش یابد که جریان آن دستخوش محدودیت شود.
اهمیت نقطه ریزش در صنعت نفت و گاز از جمله مسائلی است که بررسی شده اند. با مطالعه و اندازه گیری دقیق این خاصیت، می توان بهبود فرآیندهای حفاری، حمل و نقل، ذخیره سازی و استخراج نفت را بهبود بخشید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید
معرفی نقطه ریزش یا Pour Point
نقطه ریزش یا Pour Point یکی از مهم ترین ویژگی های روانی شدن سوخت ها و روغن ها است. این ویژگی به معنای دمایی است که در آن سیال، به دلیل سردی، شروع به تغییر شکل و حالت خود می دهد و بلافاصله بعد از آن دما، ترشحات داخلی و سیستم عرضه و توزیع دچار مشکل می شوند. برای فهم بهتر این ویژگی، باید نوع سوخت یا روغن را در نظر گرفت.
هیدروکربن هایی که از نفت و گاز استخراج می شوند، در دمای پایین به دلیل ویژگی های ساختاری خود، از حالت مایع به حالت جامد تبدیل می شوند. به همین دلیل، شرکت های نفتی و مصرفکنندگان سوخت، نیاز دارند که نقطه ریزش سوخت ها و روغن ها را به دقت تعیین کنند تا بتوانند تحت هر شرایطی، سوخت و روغن را به خوبی استفاده کنند.
تعیین نقطه ریزش سوخت و روغن، با استفاده از روش ASTM D97 (American Society for Testing and Materials) انجام می شود. در این روش، سوخت یا روغن در دمای مشخصی (معمولاً صفر درجه سلسیوس) قرار می گیرد و دما به آرامی کاهش داده می شود تا زمانی که سیال به شکل جامد تبدیل شود، سپس دما به عنوان نقطه ریزش ثبت می شود.
تعیین نقطه ریزش مهم است زیرا این ویژگی بر روی عملکرد سوخت و روغن در دماهای پایین تأثیر می گذارد. برای مثال، در مناطق سردسیر، نقطه ریزش سوخت و روغن باید بسیار پایین تر از دمای محیط باشد تا بتوان در آن منطقه از سوخت و روغن استفاده کرد. به همین دلیل، شرکت های نفتی معمولاً با توجه به نقطه ریزش هر نوع سوخت و روغن، این محصولات را برای مناطق مختلف با دماهای متفاوت تنظیم می کنند.
مقالات مرتبط
مزایای نقطه ریزش یا Pour Point
مزیت اصلی نقطه ریزش، برای موادی که در شرایط سرد کار می کنند، این است که با افزایش نقطه ریزش سیال، مقاومت آن در برابر جریان کاهش می یابد. به عبارت دیگر، یک سیال با نقطه ریزش پایین، در دماهای سرد همچنان به خوبی جریان خواهد داشت. این امر می تواند در بسیاری از صنایع مهم باشد، به عنوان مثال در صنعت نفت و گاز، حفاری نفت، حمل و نقل مواد روان، و تولید برودتی؛
مهمترین مزیت نقطه ریزش این است که با کاهش نقطه ریزش سیال، احتمال بستن خطوط لوله ها و تجهیزات در دماهای پایین کاهش می یابد. برای سوخت ها و روغن ها، این امر بسیار حیاتی است. چرا که در دماهای سرد، ممکن است سوخت یا روغن به صورت جامد تبدیل شود و کانال ها را ببندد.
اگر نقطه ریزش سیال پایین باشد، احتمال بستن خطوط کاهش می یابد و سرویس دهی مداوم و بدون مشکل به کاربران تضمین می شود. علاوه بر این، نقطه ریزش سیال میتواند به عنوان یک شاخص کیفیت مورد استفاده قرار گیرد.
به طور کلی، سیالات با نقطه ریزش پایین، کیفیت بهتری دارند و به عنوان سیالات مرغوب تلقی می شوند. از طرفی، سیالات با نقطه ریزش بالا ممکن است به دلیل حضور اجسام جامد درون سیال یا ترکیبات غیرمطلوب، کیفیت پایینی داشته باشند و در برخی موارد غیرقابل استفاده باشند.
در نتیجه، مزایای نقطه ریزش از جمله کاهش خطر بستن خطوط لوله، افزایش جریان سیال در دماهای پایین و شاخصیت قابل قبول برای کیفیت سیالات است. بنابراین، انجام آزمون نقطه ریزش برای تشخیص و انتخاب سیالات مناسب در صنایع مختلف بسیار حائز اهمیت است.
نکاتی در خصوص نقطه ریزش یا Pour Point
نقطه ریزش یا Pour Point در واقع دمایی است که در آن مواد نفتی، شروع به جامد شدن می کنند. این پدیده بیشتر در نفت خام و محصولات نفتی سنگین مانند گازوئیل، نفت سفید و مازوت اتفاق می افتد. این نقطه برای مهندسین نفت و تولید کنندگان محصولات نفتی بسیار حائز اهمیت است زیرا پایین ترین دمایی است که می توان به صورت اقتصادی، محصولات را به فروش رساند.
به عنوان مثال، اگر نفت خام با دمای Pour Point بالا، به سیستم خط لوله منتقل شود، در دمای پایین تر از این دما، به صورت جامد در میآید و خط لوله را مسدود می کند. همچنین، در دماهای پایین تر از Pour Point، قابلیت جریان محصولات نفتی به شدت کاهش می یابد و این موضوع می تواند برای شرکت های تولید کننده محصولات نفتی، هزینه های بسیار بالایی را به دنبال داشته باشد.
برای پایین آوردن نقطه ریزش محصولات نفتی، می توان از روش هایی مانند افزودن افزودنی هایی مانند methyl methacrylate و styrene-butadiene copolymer استفاده کرد.
همچنین، افزایش فشار و یا مخلوط کردن با محصولات نفتی دیگر نیز می تواند به پایین آوردن نقطه ریزش کمک کند. در کل، نقطه ریزش یکی از پارامترهای حائز اهمیت در تولید محصولات نفتی است که باید به دقت مدیریت شود تا عواقب نامطلوبی را برای شرکت های تولید کننده محصولات نفتی ایجاد نکند.
سخن پایانی
نقطه ریزش یا Pour Point یکی از مشکلاتی است که برای موادی که در شرایط سرد بکار می روند، ممکن است پیش آید. این مشکل میتواند باعث محدودیت در استفاده از این مواد در مناطق سرد و یخبندان شود. به عنوان مثال، نفت در دماهای پایین تر از نقطه ریزش، به صورت جامد تبدیل می شود و نمی تواند به طور موثری جریان داشته باشد.
برای رفع این مشکل، روش های مختلفی مانند استفاده از افزودنی ها، شیمیایی و فیزیکی به کار می روند. هدف اصلی، کاهش نقطه ریزش و افزایش قابلیت جریان، بهبود عملکرد و افزایش کارایی مواد در شرایط سرد است.
نظر بدهید