خاصیت قلیایی یا TBN چیست؟

خاصیت قلیایی یا TBN یکی از ملاحظات مهم در انتخاب روغن موتور است. این خاصیت به میزان کلیسایی موجود در روغن اشاره دارد و برای کنترل اسیدهای آلی تولید شده در موتور، از اهمیت ویژه ‌ای برخوردار است. با توجه به اینکه موتور‌ها در شرایط سخت عملیاتی کار می‌ کنند و درگیر پدیده ‌هایی همچون اکسیداسیون و ناخالصی ‌های جامد هستند، خاصیت قلیایی می ‌تواند نقش مهمی در افزایش عمر و بهره وری موتور ایفا کند.

در این مقاله، به بررسی عوامل تأثیرگذار بر خاصیت قلیایی روغن موتور پرداخته و روش‌ هایی برای افزایش این خاصیت را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

همچنین، نکاتی درباره تاثیر هوازدگی و آب بر خاصیت قلیایی روغن نیز بررسی خواهند شد. با مطالعه این مقاله، شما به عنوان یک کاربر اطلاعات بیشتری در مورد این موضوع خواهید داشت و قادر خواهید بود روغن موتور مناسبی برای موتور خود انتخاب کنید.

آشنایی با خاصیت قلیایی یا TBN

خاصیت قلیایی یا Total Base Number TBN یکی از خواص مهم در روغن ‌های موتور و سیستم ‌های روانکاری است. این خاصیت نشان دهنده توانایی روغن برای نترالیزه کردن اسیدها است. با افزایش عدد TBN، روغن دارای خاصیت قلیایی بیشتری خواهد بود و می ‌تواند به میزان بیشتری اسیدها را نترالیزه کند.

خاصیت قلیایی یک روغن موتور بسیار مهم است زیرا باعث حفظ و حفاظت قطعات موتور می‌شود. با افزایش کارکرد موتور، اسیدهای تولید شده به دلیل احتراق سوخت و روغن، در سیستم روانکاری تجمع می ‌یابند. این اسیدها می ‌توانند باعث فرسایش قطعات موتور، خوردگی و آسیب ‌های دیگر شوند. اما با داشتن یک خاصیت قلیایی مناسب، این اسیدها نترالیزه شده و تاثیرات آنها بر روی موتور کاهش می‌ یابد.

عدد TBN به صورت عددی بیان می‌شود و نشان دهنده میزان قلیایی بودن روغن است. عدد بزرگتر TBN نشان دهنده خاصیت قلیایی بیشتر روغن است. انتخاب روغنی با TBN مناسب بر اساس شرایط کار موتور بسیار مهم است. خاصیت قلیایی در روغن موتور چندین کارکرد مهم دارد. اولاً، با نترالیزه کردن اسیدهای تولید شده، روغن موتور می‌ تواند سطح ‌های فلزی را حفظ کند و از خوردگی و فرسایش قطعات جلوگیری کند.

این به طور مستقیم به افزایش عمر مفید موتور منجر می‌ شود. ثانیاً، خاصیت قلیایی می ‌تواند به تخلیص سیستم روانکاری از رسوبات و آلودگی ‌ها کمک کند. با تجمع رسوبات در سیستم، عملکرد موتور ممکن است کاهش یابد و مصرف سوخت بالا رود. با داشتن خاصیت قلیایی، رسوبات را می ‌توان بهبود داد و عملکرد بهینه موتور را تضمین کرد.

سوماً، خاصیت قلیایی می ‌تواند شکل ‌گیری روغن نامطلوب مانند رزین و رسوب را کاهش دهد. هنگامی که اسیدهای تولید شده در سیستم روانکاری زیاد می‌شوند، روغن ممکن است خود را به شکل‌ های نامطلوبی تغییر شکل دهد. با داشتن خاصیت قلیایی، شکل‌ گیری این رزین و رسوبات کاهش می ‌یابد.

ویژگی ها و خاصیت قلیایی یا TBN

یکی از اصلی ‌ترین وظایف روغن موتور، حفظ تمیزی و عملکرد بهینه موتور است. در هنگام احتراق سوخت در موتور، اسیدهای آلی تولید می ‌شوند که می ‌توانند موتور را آلوده و خراب کنند. در اینجا نقش TBN مهم می‌ شود. اگر روغن دارای مقدار مناسبی از TBN باشد، این اسیدها را نیترال کرده و به صورت محلول در روغن جای می‌ گیرند، بدین ترتیب از خرابی موتور جلوگیری می ‌شود.

یکی از مزایای داشتن TBN مناسب در روغن، افزایش عمر مفید روغن است. هنگامی که روغن در تماس با سوخت و آلودگی قرار می ‌گیرد، اسیدهای تولید شده رونق می‌گیرند و TBN روغن کاهش می‌ یابد. اگر مقدار TBN از حداقل مورد نیاز پایین ‌تر برود، روغن قادر به نیترال کردن اسیدها نمی ‌باشد و در نتیجه اسیدی می ‌شود. این موجب کاهش راندمان و عمر مفید روغن می ‌شود.

بنابراین، داشتن TBN مناسب می‌ تواند هزینه ‌های نگهداری و تعمیرات موتور را کاهش دهد. علاوه بر این، TBN می ‌تواند اثرات زنگ زدگی را در موتور کاهش دهد. زنگ زدگی یک فرآیند شیمیایی است که در حضور اکسیژن و رطوبت، فلزات در موتور قرار گرفته را آلوده می ‌کند.

TBN در اینجا نقش ضدزنگ زدگی را بازی می‌ کند و تولید اسیدهای آزاد را کاهش می ‌دهد. در نتیجه، خاصیت قلیایی یا TBN در روغن‌ ها و روانکارها بسیار مهم است. این ویژگی می ‌تواند عمر مفید روغن و موتور را افزایش دهد، اثرات زنگ زدگی را کاهش دهد و به صورت کلی کارایی و عملکرد موتور را بهبود بخشد.

نکاتی جهت دانستن خاصیت قلیایی یا TBN

TBN به صورت mg KOH/g روغن اندازه گیری می شود. این مقدار نشان دهنده تعداد میلی گرم هیدروکسید پتاسیم (KOH) است که برای نیترال سازی اسیدهای تولید شده در روغن مورد نیاز است. مقدار TBN در روغن معمولاً در اطلاعات فنی تولید کننده موجود است و می تواند بین 5 تا 15 mg KOH/g و در برخی موارد حتی بیشتر باشد.

تقویت خاصیت قلیایی می تواند به چندین روش انجام شود، از جمله افزودن افزودنی های قلیایی مانند: هیدروکسید پتاسیم (KOH) و کربنات سدیم (Na2CO3) به روغن. این افزودنی ها با اسیدهای تولید شده واکنش داده و آنها را نیترال می کنند. استفاده از روغن با TBN بالا در مدت طولانی ممکن است به تشکیل رسوبات زبر و خرابی قطعات موتور منجر شود.

به علاوه، استفاده از روغن با TBN کم نیز قادر به نیترال سازی اسیدهای تولید شده در فرآیند احتراق نخواهد بود و قطعات موتور را به خطر می اندازد. بنابراین، تعادل مناسب بین مقدار TBN و مدت زمان استفاده روغن بسیار حائز اهمیت است.

در نهایت، توصیه می شود همیشه مقادیر TBN را در روغن موتور خود بررسی کنید و در صورت لزوم روغن را تعویض کنید تا از عملکرد بهینه موتور خود لذت ببرید. با توجه به اهمیت این خاصیت، پایش منظم بر روی TBN روغن موتور برای حفظ سلامت و عملکرد بهینه موتور توصیه می شود.

سخن پایانی

خاصیت قلیایی یا TBN (که مخفف Total Base Number است) به عنوان یکی از معیارهای مهم در روغن ‌های موتور استفاده می ‌شود. این خاصیت نشان دهنده توانایی روغن در مقابله با اسیدهای تشکیل شده در حین سوخت و سوزاندن است.

خاصیت قلیایی بالا در روغن، میزان حفظ پایداری pH محیط موتور را بیشتر می‌کند و از تشکیل رسوبات و آسیب به قطعات موتور جلوگیری می ‌کند.

این خاصیت باعث افزایش عمر مفید موتور و کاهش هزینه تعمیر و نگهداری می ‌شود. بنابراین، در انتخاب روغن موتور، توصیه می ‌شود که به خاصیت قلیایی آن توجه کنید و روغن با خاصیت قلیایی بالا را انتخاب کنید.